Արդյո՞ք արցախցի գործիչները կունենան կամք Արցախի վտարանդի կառավարություն ստեղծելու 

Արդեն մի քանի օր է Հայաստանի հանրային քաղաքական դիսկուրսում խոսվում է Արցախի վտարանդի կառավարություն ստեղծելու մասին։ Նույնիսկ, ըստ որոշ հրապարակումների, պայքար է սկսվել այդ կառավարության վերահսկողության համար` նախկին արցախյան էլիտաների շրջանում։ Այս ամենն, իհարկե, իբրեւ քաղաքական եւ մեդիա թեմա հետաքրքիր է, սակայն եթե հարցը դիտարկենք «գետնի վրա», ապա անհասկանալի շատ կետեր կան։ Նախ՝ վտարանդի կառավարություն հասկացությունն արդեն որոշ հարցերի տեղիք է տալիս։ Ո՞վ է ստեղծելու Արցախի վտարանդի կառավարությունը։

Եթե նախքան Արցախի հայաթափումը եղած Արցախի իշխանությունը` Սամվել Շահրամանյանի գլխավորությամբ հռչակվելու է վտարանդի կառավարություն, դա էլի կարելի է հասկանալ։ Բայց հարց է ծագում` հետո՝ որտեղ է գործելու այդ կառավարությունը։ Երեւանո՞ւմ, թե՞, օրինակ՝ Փարիզում, Բրյուսելում կամ Մոսկվայում։ Երկարաժամկետ հեռանկարի համար իհարկե Արցախի վտարանդի կառավարություն ունենալը ճիշտ է, սակայն մեզ խիստ կասկածելի է թվում, որ «խաղաղության օրակարգ», իսկ ավելի ռեալ իմաստով՝ «թուրք-ադրբեջանական դաշինքին հպատակությունն» առաջ մղող Հայաստանի իշխանությունները կունենան բավարար քաղաքական կամք կամ վճռականություն, որպեսզի թույլ տան, որ Երեւանում գործի Արցախի վտարանդի կառավարություն։ 

Հայաստանի գործող իշխանությունները Արցախի վտարանդի կառավարություն թույլ կտան, որ Հայաստանի տարածքում գործի թերեւս միայն այն դեպքում, եթե այն լինի իրենց ամբողջական վերահսկողության ներքո եւ մի բան էլ՝ համաձայնեցված Բաքվի եւ Անկարայի հետ։ Հայաստանի գործող իշխանությունների համար ոչ հաճո Արցախի վտարանդի կառավարություն, որը նաեւ, ըստ էության, համաձայնեցված չի լինի առնվազն Բաքվի (Անկարայի) հետ։ 
Մյուս հարցը, որ առաջանում է բնականորեն, այն է, թե ինչ հոսքերից է ֆինանսավորվելու Արցախի վտարանդի կառավարությունը։

Պատմությունից, օրինակ, գիտենք, որ Հոկտեմբերյան հեղափոխությունից հետո ռուսական այսպես ասած՝ «սպիտակ» վտարանդի «կառավարությունները» սովորաբար ֆինանսավորվել են ֆրանսիական, անգլիական եւ այլ կառավարությունների կողմից։ Եւ ուրեմն՝ Արցախի վտարանդի կառավարությունը ֆինանսավորվելո՞ւ է Հայաստանի իշխանությունների կողմից, թե՞ ոչ։ Պարզ է, որ Փաշինյանի կաբինետը ֆինանս չի հատկացնի կամ կհատկացնի միայն իր համար ընդունելի կազմինտարանդի կառավարությանը։ Մյուս կողմից, եթե, օրինակ, Արցախի վտարանդի կառավարությունը սկսի գործել, ասենք, ռուսական, ֆրանսիական կամ ամերիկյան ֆինանսավորմամբ, ապա որքանո՞վ դա կարելի է համարել նպատակահարմար եւ որքանով հետո այդ հանագամանքը չի չարաշահվի։ 
Եւ եթե Արցախի վտարանդի կառավարությունը կախում չունենա եւ ստեղծվի ի հեճուկս Նիկոլ Փաշինյանի ցանկության, արդյո՞ք արցախցի գործիչներն այդքան կամք, ուժ, վճռականություն կունենան իրականացնելու այդ գործը եւ ինքնուրույնաբար առաջ տանելու Արցախի հարցը:

Սրանք հարցերի մի մասն են միայն, այսպես ասած՝ ամենից ակնբախները, որոնք առաջանում են Արցախի վտարանդի կառավարություն ստեղծելու գաղափարի շուրջ մտորելիս։ Ու որքան խորանում ես գաղափարի մեջ, հարցերը ավելի են շատանում։ 

Սերոբ Մարության